«شب‌های دوبه‌چی» مجموعه داستانی است اثر ناصر مؤذن که در انتشارات امیرکبیر چاپ شد؛ سال 1349. درست یک سال بعد از مجموعه داستان «تابستان همان سال» ناصر تقوایی. شاید با توجه به این فاصله‌ی زمانی کوتاه بین انتشار هردو اثر و نگاهی به تاریخ پایان نگارش داستان‌ها چندان منطقی نباشد که بگوییم مؤذن برای مجموعه داستانش از تنها کتاب تقوایی الهام گرفته اما اگر به عقب‌تر برگردیم شاید الهامات یا حداقل تشابهاتی اتفاقی را در «شب‌های دوبه‌چی» مؤذن با «انتری که لوطی‌اش مرده بود» صادق چوبک یا حتی برخی داستان‌های کوتاه احمد محمود بیابیم. مثلاً در داستان «تبی که شیرو داشت» موذن، سگی به نام «گرگو» مدام شخصیت شیرو را همراهی می‌کند و شیرو از تألماتش برای او می‌گوید. با اینحال مانند رابطه‌ی لوطی و انتر، دست برتر این رابطه را هم شیرو دارد. شیرو(مانند لوطی) با گرگو بدرفتاری‌هایی دارد و گرگو همچنان همراه صاحبش می‌ماند و پایان داستان «گرگو»، چیزی شبیه شروع داستان «انتر» است. البته که داستان انتر، چیزی حدود بیست سال زودتر از داستان گرگو نوشته‌شده است!

اما به طور کل، المان‌های داستان‌های‌ «شب‌های دوبه‌چی» چیست؟

جامعه‌ای که در شب‌های دوبه‌چی به تصویر کشیده می‌شود جامعه‌ای است که در آن از شور و احساسات عاشقانه‌ی دنیای رمانتیک خبری نیست. مذهب در این جامعه عمق و روحانیت خود را از دست داده‌است. سودجوئی، بر مفاهیمی چون درستکاری، عشق و رفاقت فائق آمده‌است. در این جامعه انسان‌ها با سرنوشت‌های بسیار تلخِ نشأت گرفته از بی‌عدالتی مواجه هستند و فقر، امکان رشد و آزاداندیشی به آنها را نمی‌دهد. عرف و عادات اخلاقی قدیم ویران و تهی از معنی شده و مبانی جدیدی نیز جایگزین آن‌ها نیست. نقص جسمانی به عنوان یک اصل، پذیرفته شده و اعمال انسان‌ها و حالاتشان پدید آمده از اوضاع جسمانی است. بزه، الکل و عصبیت بزرگترین واکنش انسان‌های معترض به وضع موجود است. زبان گفتاری محاوره، موجز، خشن و نکته‌سنج است. تشریح و توصیف فضا و طبیعت با ریزترین جزییات انجام می‌گیرد و با این‌حال در بسیاری از بخش‌ها، حقیقت زندگی، نه با شکوه که حقیر نمایش داده‌می‌شود.

از کلیات این مطلب می‌توان نتیجه گرفت مجموعه داستان «شب‌های دوبه‌چی» بیشتر از آنچه که به رئالیسم اجتماعی گرایش داشته‌باشد متمایل به ناتورالیسم است. ناتورالیسمی که گرچه سیر داستان‌نویسی را متحول کرد و نمونه‌های درخشان در ادبیات جهان و ایران از خود باقی گذاشت اما امروز تنها و تنها کمی تمایلات رئالیستی از آن در دنیای داستان‌ها باقی مانده‌است.